okupacji, czyli stulecia XIX i XX nie by�y �askawe dla zamieszkuj�cych Podlasie mniejszo-�ci narodowych. Fanatyzm religijny, zacofanie umys�owe ludzi prowadzi�o cz�sto do nienawi�ci wyra�onej w czynach. W ten spos�b carat rozprawi� si� z unitami , kt�rzy swoj� krwi� okupili przywi�zanie do Polski. Nast�pi�a znaczna deklasacja licznej szlachty podlaskiej, kt�rej dzie�a doko�czy� komunizm. Eksterminacji �yd�w dokona� faszyzm w swej najgorszej odmianie - hitleryzmie .
Do naszych czas�w dotrwa� jednolity nar�d, widziany przez innych jako Polacy katolicy . Ale czy tak jest w rzeczywisto�ci? Wiemy przecie� �e nie! W tym na poz�r twardym g�azie s� takie rysy i p�kni�cia, �e nawet �lepy by je ujrza�. Kiedy�, kto� por�wna� nar�d do zupy, sk�adaj�cej si� z wielu element�w, bez kt�rych zupa nie by�aby zup�. Owe cz�ci sk�adowe mog� istnie� oddzielnie , ale produkt ko�cowy nie mo�e si� bez nich oby�, bowiem to one go tworz�. Tak te� nar�d nie by�by narodem jakim jest obecnie gdyby nie ludzie pochodz�cy swoimi korzeniami z r�nych grup narodowo�ciowych i nacji spo�ecznych. Teraz gdy zdali�my sobie spraw� b�dziemy o tym pami�ta� m�wi�c o Polakach , Rosjanach czy Niemcach. Mimo i� na pierwszy rzut oka postawieni przed nami nie b�dziemy w stanie ich odr�ni�, dop�ki nie odezw� si� do nas w swoim ojczystym j�zyku.
Wytworzony na przestrzeni wiek�w swoisty tygiel, w kt�rym wymieszano tyle r�-nych narod�w raz przybiera� na sile , innym razem jak gdyby si� zatrzymywa� wci�� jednak nieustannie trwa�. Na Podlasiu osiedla�y si� ca�e grupy lub pojedyncze osoby zwi�zane z r�nymi krainami geograficzno-historycznymi Europy. Do liczniejszych przedstawi-cieli zaliczy� tu nale�y oczywi�cie Polak�w , ale opr�cz nich b�d� to Bia�orusini, Ukrai�cy, Litwini, Tatarzy, �ydzi, Niemcy, Rosjanie itp.. T� wyliczank� mo�na by �mia�o kontynu-owa� o mniej liczne narody, kt�rych dawni obywatele w jaki� spos�b byli zwi�zani z nasz� ma�� ojczyzn� . Po�r�d religii znajdziemy dos�ownie wszystko: od�amy chrze�cija�stwa - katolicy, prawos�awni, luteranie, kalwini, bracia polscy, arianie, unici, mariawici, wyznawcy Mahometa, czy judaizmu. Dodajmy do tego wsp�czesne sekty a b�dziemy mieli pe�ny obraz dawnego �wiata wierze� naszych dziad�w. Wielu z nas ich potomk�w by� mo�e zawiod�oby si�, �e ich przodek wcale nie by� przyk�adnym katolikiem, tak jak my teraz. Zdziwienie ogarnia nas jak w takim chaosie religijnym i narodowo�ciowym uk�ada�a si� pokojowa egzystencja zwyk�ych szarych obywateli. Owszem spok�j trwa� dop�ty dop�ki nie miesza�y si� w codzienne �ycie si�y wy�sze, czyli w�adcy i ich przedstawiciele urz�dnicy i wojskowi. Nie mo�na wykluczy� drobnych nieporozumie� i k��tni . Wszystko to jednak by�o naturalnym odruchem spo�ecze�stwa tak przecie� zr�nicowanego. Jedni ulegali wp�ywom innych, silniejsi wch�aniali s�abszych. Cz�� sama si� asymilowa�a na skutek ma��e�stw mieszanych. Reszta trwa�a w uporze i izolacji do ko�ca. Koniec zazwyczaj zwiastowa�y kolumny sun�cych drogami, pal�cych miasta i wsie wojsk. Ile� to armii przemaszerowa�o przez ziemie podlask�, wymie�my tylko te najwa�niejsze, a do nich niew�tpliwie zaliczy� nale�y oddzia�y polskie, litewskie, szwedzkie, mongolskie, rosyjskie, francuskie i niemieckie. C� mo�na do tego doda�?! To czego nie zdo�a�y dokona� one doko�czy�y prze�ladowania i ludzka nienawi��. Dzisiejsi mieszka�cy tego regionu to przedstawiciele rozbudowuj�cej si� przez stulecia �ywej tkanki, na kt�rej powstanie z�o�y�a si� niesko�czona liczba przypadk�w lub celowego dzia�ania protoplast�w ich linii rodzinnych, dlatego nie dziwmy si� gdy zobaczymy na zdj�ciu w gazecie, cz�owieka bardzo przypominaj�cego nam kogo� znajomego, czy bliskiego. Kiedy nagle w telewizji poka�� osob� z odleg�ego kra�ca kuli ziemskiej o podobnych rysach twarzy co mijany niedawno na ulicy przechodzie� . Nie tylko Podlasie, ale zw�aszcza teraz u schy�ku XX w., ca�y �wiat to wielki tygiel, w kt�rym zamiesza�a opatrzno�� pozostawiaj�c �wiadectwo tego w postaci chodz�cych dowod�w na potwierdzenie powy�szych wniosk�w.
D.K.