Historia Podlasia ukryta w nazwach miejscowo�ci
Niewiedza przeci�tnego, szarego cz�owieka dotycz�ca jego najbli�szej okolicy czasami bywa zatrwa�aj�ca . Niestety taka jest prawda , bo jak inaczej mo�na nazwa� fakt, �e zazwyczaj wi�cej wiemy na temat odleg�ych egzotycznych krain, ni� o ziemi na kt�rej przysz�o nam mieszka� i pracowa� . Wi�kszo�� obecnych mieszka�c�w Podlasia nie zdaje sobie sprawy z tego , �e wie� lub inna miejscowo��, kt�r� dzie� w dzie� przemierzaj� r�wnym krokiem, zd��aj�c do sklepu, czy te� biura - liczy sobie ju� tyle stuleci. Niekt�rzy z nich dowiaduj� si� o tym otwieraj�c szeroko ze zdumienia oczy w pierwszym momencie nie wierz�c. Ile� kierowc�w pokonuje samochodem t� tras�, mija zabudowania, czyta bez emocji nazwy osad nie zastanawiaj�c si� nad tym dlaczego jedna nazywa si� tak, a druga inaczej . Ka�da z nich o czym� nam m�wi, co� chce przekaza� . Raz jest to wa�ne wydarzenie, innym razem charakterystyczne po�o�enie lub imi� za�o�yciela.
Wi�kszo�� miasteczek i wsi podlaskich posiada nazwy o takich rzeczach nam m�wi�ce . W�a�nie to z nich , po�rednio mo�emy dowiedzie� si� wiele interesuj�cych ciekawostek. Trzeba tylko troch� wysi�ku umys�owego i podstawowej wiedzy historycznej, by odkry� s�owa klucze, a zagadki rozwi��� si� same. Najprostsz� do zrozumienia grup� miejscowo�ci s� takie , kt�re pochodz� od imion lub nazwisk dawnych w�a�cicieli .mieszka�c�w lub os�b blisko z nimi zwi�zanych. Do nich to zaliczamy szereg osad takich jak: Jan�w Podlaski , Aleksan- dr�wka, Paulin�w czy Radziwi���wka (Jan , Aleksander , Paulina , Radziwi��) Gorzej ma si� sprawa , gdy imiona straci�y dawn� popularno�� i wysz�y z u�ycia, staj�c si� obecnie zapomniane i znale�� mo�emy je tylko na kartach kalendarza. Nie pos�uguj�c si� nimi nic nie wiemy o ich dawnej �wietno�ci. Dlatego nie wielu z nas skojarzy takie wsie jak : Biernaty czy Trojany z Biernatem czy Trojanem . Zachodnie Podlasie szczeg�lnie silnie zaludnione zosta�o przez drobn� szlacht� pochodz�c� z Polski . Nic zatem dziwnego, �e niekt�re osady maj� w swojej nazwie herb dawnego w�a�ciciela. Szczeg�lnie wida� to przy miejscowo�ciach: Korabie, Grzyma�y czy Dmochy Rogale. Pierwsza to nic innego jak Korab, druga Grzyma�a a ostatnia Rogala, wszystkie s� rozpowszechnionymi na naszym terenie klejnotami szlacheckimi, kt�re przechowa�y si� jako znaki minionego dziedzictwa. Przygl�daj�c si� mapie, dziwimy si� niezmiernie olbrzymiej ilo�ci wsi o jednej nazwie wsp�lnej. Do tej grupy nale�y zaliczy� Zawady. Specyfika nazwy osady polega na po�o�eniu przy wa�nych szlakach komunika-cyjnych. Droga si�� rzeczy zawadza�a o nie lub by�a po prostu zawad� - przeszkod� na go�ci�cu. Bardzo wiele miejscowo�ci dotyczy przesz�o�ci wojennej tej odleg�ej m�wi�cej o walkach jakie prowadzili na Podlasiu najbli�si s�siedzi. Nic w tym dziwnego, by�y to bowiem wtedy tereny pogranicza, wa�ne strategicznie dla zainteresowanych rozszerzeniem o nowe ziemie swych pa�stw, w�adc�w. Dzi�ki niekt�rym nazwom mo�na by�oby si� nie�le ozbroi�. Spr�bujmy wyszuka� taki ekwipunek dla naszego �redniowiecznego rycerza. Zacznijmy od broni ra��cej na odleg�o�ci i tu od razu wpada nam w oko miasto �uk�w - jest �uk. Teraz dodajmy do tego wie� pod Siedlcami , Strza�� i mamy pocisk . W ten spos�b skompletowali�my najgro�niejszy w historii ludzko�ci wynalazek s�u��cy do zabijania. Przychodzi pora na co� co przyda si� w starciu bezpo�rednim , szukamy i znajdujemy osad� Czekan�w, czyli przek�adaj�c na j�zyk wsp�czesny - toporka lub siekiery. Z wojn�, czy te� rzeczami .wydarzeniami �ci�le z ni� zwi�zanymi nawi�zuj� miejscowo�ci takie jak Bra�sk zawdzi�czaj�cy sw� oryginaln� nazw� bra�com czyli schwytanym przez naje�d�c�w do niewoli ludziom. Dyb�w, to nic innego jak s�ynne niegdy� okowy, kajdany zwane w�a�nie dybami. Inne miasteczko Mordy m�wi nam o szczeg�lnie okrutnej zbrodni tutaj dokonanej. Do��czmy jeszcze osady, kt�re zawdzi�czaj� nadane im miano wczesno�redniowiecznym budowlom obronnym. Nawet je�eli nie przetrwa�y one do naszych czas�w w postaci pozosta�o�ci po ziemno - drewnianych konstrukcjach, zwanych grodami, to wiedza o nich przechowa�a si� w pami�ci ludzkiej w nazwach: Gr�dek; Grodzisk czy Grodziszcze. Je�li b�dziemy mieli kiedykolwiek okazj� przebywa� w tych miejscowo�ciach, nie omieszkajmy zapyta� wsp�czesnych mieszka�c�w gdzie w okolicy znajduje si� taka budowla lub nik�y czasami �lad po niej. Czasami jedna osada obok drugiej daje nam odpowied� co my�leli na sw�j temat s�siedzi - Buja�y Gniewosze i Mikosze. Do unikalnych nazw wsi nale�y Niewiadoma, czy�by tajemnica nie daj�ca si� �wczesnym rozszyfrowa�? Inne r�wnie ciekawe dla badacza to: Skoropy i W�odki . Ostatnie niew�tpliwie dotycz� W�adyki, czyli urz�dnika zarz�dzaj�cego okolic� z ramienia ksi�cia. W tej wsi zachowa�y si� �lady grodu obronnego.
W wielu wypadkach nale�y jednak bardzo ostro�nie podchodzi�, do pr�b rozwik�ania wydawa�oby si� prostej nazwy. Przez wiele lat od chwili jej za�o�enia przekszta�cono j� w celach �atwiejszego wymawiania, zapami�tania lub w celach bli�ej nam nieznanych. Istnieje wi�c niebezpiecze�stwo, �e skojarzymy tak� nazw� zupe�nie z czym� innym ni� pierwotnie znaczy�a. Na przyk�ad dzisiejsze wsie Kobylany wcale nie od koby�y - konia