kupcy przemierzaj�cy puszcze w celach handlowych . Kim byli ci ludzie ? Stanowili niez�� mieszank� znanego wtedy �wiata. Tak wi�c zagl�dali w nasze strony Arabowie, Skandynawowie, Ormianie, �ydzi no i oczywi�cie najbli�si s�siedzi .
Nieustaj�c� pr�b� si� przerwa� brutalnie najazd Mongo��w, znanych u nas bardziej jako Tatarzy. Dostali si� oni r�wnie� na Podlasie siej�c postrach i zniszczenie. Os�abienie S�owian wykorzystali Ba�towie, kt�rzy na nowo podj�li ekspansj� na te tereny. T�dy to przez wieki XII i XIII korzystaj�c ze sta�ych szlak�w zd��ali na wyprawy �upie�cze Ja�wingowie �upi�c bezlito�nie po�o�ony w g��bi kraj . �lady ich pobytu odkryli archeolodzy w okolicach Grodziska nad Cetyni�, Ceranowa i Sterdyni. Do naszych czas�w przetrwa�o wiele legend dotycz�cych w�a�nie Ja�wing�w.
Przez kilkaset lat �ciera�y si� na naszym terenie przer�ne kultury poga�skie reprezentowane przez Ba�t�w i Mongo��w , oraz chrze�cija�skie, wschodnie i zachodnie. Ju� wtedy by�a to ziemia i ludzie j� zamieszkuj�cy mimo, �e okre�leni w swej przynale�no�ci narodowej w zale�no�ci od pa�stwa , kt�re t� ziemi� rz�dzi�o, to tak naprawd� by�a to zbieranina potomk�w wszystkich tych maj�cych to szcz�cie i� przebywali kiedykolwiek przez minione stulecia w tym pogranicznym pasie niczyim.
Nadchodzi�y nowe czasy. Nad Ba�tykiem wyros�o pot�ne pa�stwo popierane przez �wiat germa�ski, w szczeg�lno�ci za� �wi�te Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego. Byli to dobrze znani ze swej znakomitej organizacji i okrucie�stwa na bliskim wschodzie Krzy�acy. Oni to doprowadzili do zag�ady poga�skich konkurent�w, by godnie zaj�� ich miejsce w walce o Podlasie. Historia jednak uwielbia si� powtarza�. W my�l przys�owia gdzie dw�ch si� bije tam trzeci korzysta, okaza�o si� �e na razie to nie zakon rycerski jest t� trzeci� si��, ale poga�scy Litwini. Zjednoczeni przez przyw�dc�w - koniugas�w nie wiadomo kiedy wykszta�cili w�adz� powszechn� - ksi�cia i podbili prawie ca�� s�siedni� Ru� . Wyro�ni�cie na niebywa�� pot�g� przyczyni�o si� w znacznej mierze do tego i� po wyga�ni�ciu dynastii w Polsce Piast�w postanowiono w�a�nie tam poszuka� kandydata do korony. Cel takiego wyboru by� oczywi�cie jeden, zniszczy� bastion niemiecki nad morzem - co prawie si� uda�o. Wraz z nastaniem unii personalnej na Podlasiu zapanowa� pok�j. Wsp�yli tu ze sob� wtedy trzy wielkie narody: Polacy, Rusini i Litwini. Nie stanowili oni a� tak jednolitych grup jak by si� mog�o nam wydawa�. Mo�na by�o zaobserwowa� przyjmowanie dorobku kulturowego innych. Mieszane ma��e�stwa nie by�y niczym szczeg�lnym a wr�cz mo�na powiedzie� , �e by�y po��dane . Oczywi�cie zawierane by�y w tej samej klasie spo�ecznej, narodowo�ci nie by�y a� tak wa�ne. Wyst�powanie grup lub jednostek, kt�re kumulowa�y w sobie cechy charakterystyczne dla wszystkich kultur przynosi�o ze sob� t� wychwalan� przez podr�nik�w opisuj�cych krain� odr�bno�ci i specyfik� regionu . Nadal by�y te� grupy, kt�re uparcie trwa�y przy swoich tradycjach, zwyczajach i religii. Dzi� nie rzuca si� to tak mocno w oczy jak przed stu laty . Cho� nadal mo�na odkry� odpowiednio si� wg��biaj�c w materia� �lady egzystencji na Podlasiu wielu rodzin korzeniami si�gaj�cych przyby�ych tu przed laty dziad�w i ojc�w, kt�rych ojczyzny rozsiane by�y po ca�ej �wczesnej Europie. Wiemy, �e na naszym terenie zamieszkiwali na przyk�ad Tatarzy. Sk�d oni si� tu wzi�li? Sprowadzili ich do kraju kr�lowie polscy i osadzili na swych dobrach. Dzisiejsi obywatele Rzeczypospolitej nosz�cy nazwisko Lipka herbu Na��cz, to nikt inny jak w�a�nie potomkowie owych bardzo zas�u�onych dla ojczyzny azjatyckich przybysz�w. W Polsce Lipkami zwano osiad�ych tu koczownik�w pozostaj�cych na us�ugach pa�stwa i uszlachconych , bowiem nale�eli oni do warstwy rycerskiej w swej dawnej ojczy�nie. Wielu cudzoziemc�w pe�ni�cych s�u�b� w wojsku na sta�e zwi�za�o swe losy z krajem, kt�ry da� im chleb. Byli to Niemcy, Szkoci po nich to pozosta�y na Podlasiu potomkowie nosz�cy nazwiska Braun, Harke, Miler itp.
Jedn� z liczniejszych mniejszo�ci narodowych wyst�puj�cych na Podlasiu , do czas�w eksterminacji hitlerowskiej w latach okupacji niemieckiej byli �ydzi . Najch�tniej zamieszkuj�cy w ma�ych miasteczkach. W niekt�rych miejscowo�ciach stanowili oni dominuj�c� grup� posiadaj�c� zupe�nie odr�bn� kultur�, co nie przeszkadza�o zupe�nie w akcentowaniu swego przywi�zania do kraju, w kt�rym przysz�o im �y�. Lata zabor�w i czasy